۱. ترانسفورماتور سه فاز از نظر ساختار اتصال سیمپیچها
الف) اتصال ستاره-ستاره (Y-Y)
در این نوع اتصال، هر سه سیمپیچ اولیه و ثانویه بهصورت ستاره (Y) بسته میشوند.
مناسب برای بارهای متقارن و کاربردهای صنعتی.
دارای ولتاژ خروجی متعادل و راندمان بالا.
ب) اتصال مثلث-مثلث (Δ-Δ)
هر سه سیمپیچ اولیه و ثانویه به شکل مثلث بسته میشوند.
مناسب برای بارهای نامتعادل و تأمین توان برای موتورهای الکتریکی.
کاهش اثرات هارمونیکی در شبکه.
ج) اتصال ستاره-مثلث (Y-Δ)
سیمپیچ اولیه بهصورت ستاره و سیمپیچ ثانویه بهصورت مثلث متصل میشود.
ایدهآل برای تبدیل ولتاژ بالا به ولتاژ پایین و کاهش جریان هجومی.
پرکاربرد در پستهای انتقال و توزیع انرژی الکتریکی.
د) اتصال مثلث-ستاره (Δ-Y)
سیمپیچ اولیه مثلثی و سیمپیچ ثانویه ستارهای است.
بیشتر در ترانسفورماتورهای افزاینده ولتاژ استفاده میشود.
مناسب برای انتقال توان در مسافتهای طولانی.
۲. ترانسفورماتور سه فاز از نظر عملکرد
الف) ترانسفورماتور افزاینده
ولتاژ خروجی را نسبت به ورودی افزایش میدهد.
استفاده در نیروگاهها و انتقال توان به خطوط ولتاژ بالا.
کاهش تلفات انتقال انرژی.
ب) ترانسفورماتور کاهنده
ولتاژ را از مقدار بالاتر به مقدار پایینتر کاهش میدهد.
کاربرد در پستهای توزیع برق شهری و صنعتی.
ایمنسازی برق برای مصرفکنندگان خانگی و صنعتی.
ج) ترانس جریان و ترانس ولتاژ: تجهیزات کمکی در سیستمهای سه فاز
در کنار ترانسفورماتورهای اصلی، برخی از تجهیزات کمکی مانند ترانس جریان و ترانس ولتاژ نقش مهمی در بهینهسازی عملکرد شبکههای برق دارند. ترانس جریان برای اندازهگیری و پایش دقیق جریان در سیستمهای قدرت استفاده میشود و به حفاظت از تجهیزات در برابر اضافه جریان کمک میکند. در مقابل، ترانس ولتاژ برای کاهش ولتاژ شبکه به مقدار مناسب جهت اندازهگیری و کنترل استفاده میشود. این تجهیزات در صنایع مختلف بهویژه در سیستمهای حفاظتی و کنترلی مورد استفاده قرار میگیرند.
۳. ترانسفورماتورهای خاص سه فاز
الف) ترانسفورماتور زمین (Neutral Grounding Transformer)
برای کنترل و محدود کردن جریانهای خطا در سیستمهای قدرت.
کاهش ولتاژ گام و حفاظت از تجهیزات شبکه.
ب) ترانسفورماتور خوداتصال (Autotransformer)
دارای یک سیمپیچ مشترک برای اولیه و ثانویه.
ابعاد کوچکتر و هزینه کمتر نسبت به ترانسهای معمولی.
استفاده در صنایع با نیاز به تنظیم ولتاژ پیوسته.
ج) ترانسفورماتور ایزوله (Isolation Transformer)
بین ورودی و خروجی عایق الکتریکی ایجاد میکند.
جلوگیری از نویز و تداخلات الکترومغناطیسی.
مناسب برای تجهیزات پزشکی و حساس.
۴. کاربردهای ترانسفورماتور سه فاز
ترانسفورماتورهای سه فاز در بخشهای مختلف صنعت و شبکههای الکتریکی مورد استفاده قرار میگیرند:
نیروگاههای برق: انتقال توان با راندمان بالا.
صنایع سنگین: تأمین انرژی برای موتورهای صنعتی و ماشینآلات.
شبکههای توزیع شهری: تبدیل ولتاژ برای مصرفکنندگان خانگی و تجاری.
راهآهن برقی: تأمین برق برای قطارهای برقی و مترو.
۵. نکات مهم در انتخاب ترانسفورماتور سه فاز
برای انتخاب ترانسفورماتور مناسب، فاکتورهای زیر باید در نظر گرفته شوند:
توان نامی: متناسب با نیاز بار الکتریکی.
نوع اتصال سیمپیچ: بسته به شرایط شبکه و نوع بار.
راندمان و تلفات انرژی: انتخاب ترانس با راندمان بالا برای کاهش هزینهها.
نوع خنککننده: ترانسهای روغنی یا خشک بر اساس شرایط محیطی.
استانداردهای ایمنی و کیفیت: رعایت استانداردهای IEC و IEEE.
